„The things that only time will teach us”, „Fugitives”
Chris Soal
Południowoafrykański artysta Chris Soal używa niekonwencjonalnych materiałów do tworzenia obiektów artystycznych, w których porusza problemy związane z ekologią, urbanizacją i historią. Wykałaczki, metalowe kapsle i beton to dominujące tworzywa w jego twórczości. Artysta przygląda się historii przedmiotów codziennego użytku oraz niezauważalnym konotacjom, jakie się z nimi wiążą.
„The things that only time will teach us”
Rutyna pracy z kapslami dla Chrisa Soala zaczyna się od zbierania tego tworzywa w barach i klubach Johannesburga. Dla artysty kapsle mają wymiar lokalny i nawiązują do historii jego rodzinnego miasta, które powstało w czasach gorączki złota i ma długą historię związaną z wydobyciem tego szlachetnego metalu. Okrągłe metalowe przykrywki do butelek przypominają monety. Dla Soala to podobieństwo stanowi pretekst do postawienia pytania: „Dlaczego w Johannesburgu – nazywanym również Egoli albo The City of Gold – jedynym złotem, które można zobaczyć na ulicach, są porzucone nakrętki od butelek?” Soal podkreśla, że złote, srebrne i zielone kapsle, zestawione w wieloelementowe układy, wizualnie naśladują tradycyjne afrykańskie tkaniny ozdobione ornamentami. Materiał, jakim są zrecyklingowane kapsle, pozwala artyście uruchomić sieć skomplikowanych skojarzeń i łączyć dwie kluczowe (aczkolwiek w wielu aspektach kontrowersyjne) części przemysłu RPA: zarezerwowane dla mężczyzn wydobycie złota oraz stereotypowo kobiece tkactwo.
Drugim nietypowym materiałem artystycznym, po który sięga Chris Soal, są wykałaczki. Używając masowo produkowanych z brzozy i bambusa wykałaczek, artysta przywraca im organiczną formę. Tysiące drewnianych patyczków, łączonych w biomorficzne kształty, przypominają zwierzęce futro, falującą wodę, korale lub mech. Kontrast, osiągnięty przez połączenie z betonem i metalowymi prętami, tworzy iluzję paradoksalnej miękkości w kompozycji z zaostrzonych patyczków. Beton odgrywa również ważną rolę w twórczości Soala. Wszechobecność tego tworzywa industrialnego i jego ekspansja w przestrzeni miejskiej są niepokojące. W zestawieniu z naturalnymi kształtami drewnianych wykałaczek, betonowe bloki w pracach Soala symbolizują nieodwracalną krzywdę wyrządzoną przyrodzie w procesie gwałtownej urbanizacji. To, czego nie da się już przywrócić do pierwotnej organicznej formy.
„Fugitives”
Kontekst ekologiczny jest oczywisty w dziełach Soala, ale nie ogranicza się wyłącznie do artystycznego recyklingu. Artysta podkreśla rewaloryzację materiałów i gra z kontekstem ekonomicznym, pokazując na przykładzie własnej twórczości, jak rzeczy produkowane masowo, banalne albo nawet niechciane, w procesie transformacji artystycznej stają się unikatowe i paradoksalnie zyskują na wartości, gdy są wykorzystywane w sposób nieużytkowy. Chociaż Soal jest młodym twórcą, obecnym na scenie artystycznej od zaledwie dziesięciu lat, jego sztuka koresponduje z wieloma dwudziestowiecznymi nurtami. Posługiwanie się przedmiotami pospolitymi nawiązuje do dzieł z kręgu Arte Povera, zestawienie naturalnych i industrialnych elementów jest inspiracją japońskim kierunkiem Mono-ha, a sposób myślenia o tworzywie jest echem zainteresowania artysty filozofią fenomenologiczną i próbą „powrotu do rzeczy samych”.
Tekst: Anna Bykova
Zdjęcia: Matt Slater